Concept natuurtuin
12/11/2018
Concept natuurtuin- een rekbaar begrip?
Niemand heeft behoefte aan een semantische discussie en de lezer van deze blog wil natuurlijk zo snel mogelijk aan de slag in de tuin. Toch is een theoretisch, filosofische beschouwing waardevol om in ogenschouw te nemen alvorens de regenbotten aan te trekken en in de klei te gaan wroeten.
Het concept “natuurtuin” lijkt op het eerste zicht immers een contradictio in terminis. Er bestaat namelijk een duidelijk verschil tussen de begrippen “natuur” en “tuin”. Een tuin is in de eerste plaats een cultuurlandschap dat gecreëerd wordt door de mens en waarin de natuurlijke successiestadia als het ware bevrozen worden om jaar na jaar ongeveer hetzelfde beeld te behouden. In de natuur daarentegen wordt de creatie bestierd door een hogere macht en kan het landschap vrijelijk evolueren naar het eindpunt van de successie: de climaxvegetatie: het bos.
Een natuurtuin bevindt zich in dit spectrum tussen de twee uitersten in. Er zal afhankelijk van de eigenaar van de tuin meer gewicht gegeven worden aan een van de twee basisbegrippen. In de praktijk komt dit er op neer dat er meestal gekozen wordt voor een cultuurtuin met een natuurlijke uitstraling. Een geconcipieerde omgeving waar ruimte wordt gegeven om de beplanting los te laten of waarin plantenborders worden vastgeklikt maar waarin wilde planten (botanische soorten) worden gebruikt in afwisseling met wilder ogende cultivars. Of een boomgaard achterin de tuin waaronder het gras slechts enkele malen per jaar wordt gemaaid. Of een eilandje in de gazon dat je laat doorgroeien en verschralen tot een bloemenveldje. Of een moestuin (typisch cultuurlandschap) waarin je ajuinen en sla in bloei laat schieten en verwilderen… .
Stelregel is in deze – welke vorm je ook neemt – dat je een evenwicht beoogt in het spectrum tussen de twee uitersten. Indien je geen beheer meer zou toepassen, verdwijnt het element “tuin” en blijft er enkel wildernis over. Een natuurtuin zou je dan ook kunnen beschrijven als gecultiveerde wildernis of gestructureerde chaos.
De menselijke ingrepen dragen steeds bij tot het behoud of de creatie van een waardevolle vegetatie en dus een ecologisch systeem. In contrast hiermee staat het menselijk ingrijpen dat tot doel heeft het element natuur ten allen prijzen uit de ruimte te verwijderen. Een smetteloos, onkruidvrij gazon, kort gemaaid als een biljartlaken en omlijnd met 2 rijen netjes in een keurslijf geschoren coniferen, strekt hierbij tot schoolvoorbeeld. Ook het willen behouden van naakte grond tussen de beplanting is een idee-fixe die beter wordt losgelaten.
Hierbij kom ik tot de essentie van mijn tuindersfilosofie: een tuin is de creatie van schoonheid maar een die je op een gegeven ogenblik steeds zal moeten loslaten en aanvaarden dat het nu eenmaal loopt, zoals het loopt.
En dat is misschien nog het moeilijkste van al.