Begrippen:

 

Permacultuur betekent permanente agricultuur. De bodem is dus steeds begroeid of bedekt met mulch. Er bestaat nog veel discussie -ook bij de aanhangers van deze stroming- of de bodem nu al dan niet gefreesd mag worden maar in principe wordt de bodem niet gefreesd of geploegd alvorens te planten of te zaaien. Een gezonde bodem is immers luchtig genoeg tgv van de activiteit van het bodemvoedselweb (het geheel van micro organismen die in de bodem leven) waardoor frezen niet nodig en zelfs nadelig zou zijn. Men onderscheidt immers aerobe (behoefte aan lucht) en anaerobe (geen behoefte aan lucht) micro organismen. De aerobe organismen leven in de bovenste 17 cm van de bodem en de anaerobe daar onder. Indien je de bodem gaat ploegen (= kerende bodembewerking) draai je de bodem om en komen de organismen die lucht nodig hebben in de anaerobe zone en omgekeerd waardoor het bodemleven ernstig verstoord geraakt. Zelf ben ik van mening dat het niet heel erg is om de bovenste 17 cm lichtjes door te frezen bij de aanleg van een nieuwe tuin en zo de bodem te enten met compost. Hierdoor doodt je wel wat wormen en hak je een schimmelweb door maar heb je niet de nadelen van een kerende bodembewerking waarbij het anaërobe bodemleven in de verkeerde laag wordt gemixt. Het voordeel om de meestal koolstofarme bodems te verrijken met organisch materiaal en zodoende heel snel de bodemstructuur te verbeteren, weegt op tegen de genoemde nadelen.

Het is tevens mijn overtuiging dat het soms zelfs nuttig of aangewezen kan zijn om de bodem te frezen en bewust het schimmelnetwerk te verzwakken. Zeker als je (zoals in de situatie van de proeftuin) bosbodem wil omvormen in ruigte of kruidlaag. Dit betekent namelijk dat je tegen de natuurlijke successie aan het werken bent en een bepaalde situatie wil terugdraaien. Een kruidlaag houdt namelijk van andere schimmels dan een bos en in sommige gevallen zelfs van een bacteriedominante  bodem ipv een schimmeldominante bodem.

 

Mulch is het geheel van materialen waarmee je de bodem bedekt houdt. Dit kan bestaan uit stro, grasmaaisel, bladeren, houtsnippers enz… . Dit verhindert de opkomst van ongewenste planten, beschermt de bodem tegen erosie en zorgt ervoor dat de bodem gevoed wordt omdat micro organismen deze mulch afbreken en de nutriënten langzaam afgeven aan de planten. Een niet onbelangrijk nadeel is dan weer wel dat deze mulch een goede nestgelegenheid is voor slakkeneitjes. Ik zal eveneens bekijken of de proeftuin hieronder te lijden zal hebben.
Een interessant gegeven is dat afhankelijk van de soort mulch en het gebruik ervan je de bacteriedominantie of schimmeldominantie van de bodem kunt sturen. Als je mulch in de bodem freest, stimuleer je de bacteriegroei. Als je mulch op de bodem legt (en dit geldt in toenemende mate voor de hardheid van de mulch, vb houtsnippers) dan stimuleer je de schimmelvorming.

Vooraleer eender welke tuin kan worden aangelegd, kijkt een ecologische tuinier naar de grondsoort en baseert zich hierop om zijn beplantingsplan op te stellen. De plek waar ik de proeftuin aangelegd heb, is een zuid gerichte bosrand in typisch Kempense zandgrond. De plek is lager gelegen en kent ‘s winters een vrij natte bodem hoewel hij goed draineert. In een normale tuin zullen er dus geen planten worden gekozen die gevoelig zijn voor winterse nattigheid. In een proeftuin daarentegen mag er al wel eens iets mislukken. Een extra voordeel is dat de locatie bestaat uit een voormalig stuk pioniersbos waardoor de schimmeldominante bodem zeer vruchtbaar is en krioelt van het bodemleven. Dit is een duidelijk verschil met de geërodeerde Kempense zandvlakten. Het was dus een vrij gunstige vertreksituatie gezien haar ligging in de Kempen.